Kako blockchain funkcioniše?

1. Blokovi: Podaci u blockchainu su organizovani u blokove. Svaki blok sadrži niz transakcija ili zapisa, kao i jedinstveni identifikator poznat kao hash. Hash je jedinstveni digitalni otisak koji služi kao sigurnosni pečat za taj blok.

Blokovi su osnovna struktura podataka u blockchainu, i predstavljaju temelj na kojem počiva čitava tehnologija. Svaki blok sadrži određeni broj transakcija ili zapisa koji su objedinjeni zajedno kako bi se smanjila količina podataka koju treba obraditi. Ovi podaci mogu biti bilo koja vrsta informacija, ali najčešće se radi o transakcijama kriptovaluta, kao što je slanje i primanje Bitcoina.

Unutar svakog bloka nalazi se jedinstveni identifikator poznat kao hash. Hash je rezultat kriptografske funkcije koja uzima ulazne podatke i pretvara ih u jedinstveni niz karaktera, često prikazan u obliku heksadecimalnog broja. Ono što čini hash izuzetno važnim je njegova svojstva: i najmanja promjena u ulaznim podacima proizvodi potpuno drugačiji hash. Ovo svojstvo čini hash izuzetno korisnim za provjeru integriteta podataka, jer omogućava da se odmah uoči bilo kakva izmjena.

Kada se podaci unesu u blok, hash funkcija stvara hash koji postaje “sigurnosni pečat” tog bloka. Ovaj hash nije samo povezan sa sadržajem bloka, već i sa hashom prethodnog bloka, što znači da su svi blokovi u blockchainu povezani u lanac. Ova veza između blokova osigurava da, ako se promijeni bilo koji podatak u prethodnom bloku, hash tog bloka će se promijeniti, a to će dalje izazvati promjenu hasha svakog narednog bloka. Ovo svojstvo čini blockchain izuzetno otpornim na manipulacije, jer bi promjena jednog bloka zahtijevala promjenu svih blokova nakon njega, što je praktično neizvodljivo bez ogromne računarske moći.

Dakle, blokovi, zajedno sa hash funkcijama, stvaraju sigurnu i nepromjenjivu strukturu podataka koja je temelj povjerenja u blockchain tehnologiju.

2. Lanac blokova: Blokovi su povezani jedan za drugim, stvarajući lanac. Svaki blok u lancu sadrži hash prethodnog bloka, čime se osigurava integritet cijelog lanca. Ako bi neko pokušao izmijeniti bilo koji blok, hash tog bloka bi se promijenio, što bi prekinulo lanac i odmah alarmiralo mrežu da je došlo do manipulacije.

Lanac blokova (ili blockchain) predstavlja distribuirani digitalni registar koji se sastoji od niza blokova povezanih jedni s drugima u linearnom nizu, stvarajući lanac. Svaki blok unutar lanca sadrži određene podatke, poput transakcija, ali i važan element koji se naziva hash.

Hash je kriptografski kod koji se generiše na osnovu podataka unutar bloka. On funkcioniše kao digitalni otisak prsta, jer svaki set podataka ima svoj jedinstveni hash. Bitan aspekt blockchain tehnologije je da svaki blok sadrži hash prethodnog bloka. Time se postiže jedinstvenost i sigurnost cijelog lanca.

Ako bi neko pokušao izmijeniti podatke u bilo kojem bloku, hash tog bloka bi se automatski promijenio. Kako su blokovi povezani preko hash vrijednosti prethodnog bloka, promjena u jednom bloku bi uticala na sve naredne blokove, prekidajući lanac. Ovo bi odmah izazvalo sumnju u mreži i alarmiralo sve sudionike da je došlo do pokušaja manipulacije.

Ova struktura osigurava integritet i sigurnost podataka unutar blockchaina, jer bilo kakva neovlaštena izmjena postaje očigledna i lako uočljiva. Upravo zbog toga se blockchain tehnologija smatra izuzetno sigurnom za pohranu i prijenos osjetljivih podataka, kao što su finansijske transakcije, ugovori i druge vrijedne informacije.

3. Decentralizacija: Za razliku od tradicionalnih baza podataka koje su centralizovane i kojima upravlja jedna centralna institucija, blockchain je decentralizovan. To znači da nema jednog centralnog servera ili autoriteta koji kontroliše podatke. Umjesto toga, svi učesnici mreže imaju kopiju blockchaina i moraju se složiti oko bilo kakve promjene (što je poznato kao konsenzus).

Decentralizacija je jedan od ključnih principa blockchain tehnologije i predstavlja značajnu razliku u odnosu na tradicionalne baze podataka. Tradicionalne baze podataka su centralizovane, što znači da se njima upravlja iz jednog centralnog sistema ili servera kojim obično rukovodi neka centralna institucija. Ova centralizacija podrazumijeva da je jedna strana odgovorna za održavanje, ažuriranje i sigurnost podataka, kao i za donošenje odluka o tome ko ima pristup tim podacima.

S druge strane, blockchain funkcioniše na potpuno drugačiji način jer je decentralizovan. To znači da ne postoji jedan centralni server ili autoritet koji upravlja cijelom mrežom ili kontroliše podatke. Umjesto toga, svi učesnici mreže, poznati kao čvorovi, imaju identičnu kopiju blockchaina. Svaka promjena ili ažuriranje podataka na blockchainu mora biti odobrena kroz proces poznat kao konsenzus, gdje se svi ili većina čvorova moraju složiti oko valjanosti i autentičnosti te promjene.

Decentralizacija donosi nekoliko ključnih prednosti:

1. Sigurnost: Budući da ne postoji jedan centralni server koji se može napasti, blockchain je otporniji na hakovanje. Napadači bi morali kontrolisati većinu čvorova u mreži da bi mogli manipulirati podacima, što je izuzetno teško postići.

2. Održavanje integriteta: Decentralizacija omogućava visoki nivo integriteta podataka jer promjene moraju biti potvrđene od strane većine učesnika, što smanjuje rizik od manipulacije.

3. Otpornost na cenzuru: Pošto nema centralnog autoriteta, teže je cenzurisati ili kontrolisati podatke na blockchainu. Ovo je posebno važno u kontekstima gdje su sloboda informacija i transparentnost od suštinskog značaja.

4. Transparentnost: S obzirom na to da svi učesnici imaju pristup cijelom blockchainu, transparentnost je znatno veća u odnosu na centralizovane sisteme.

Decentralizacija, dakle, predstavlja fundamentalan koncept koji omogućava blockchainu da bude siguran, transparentan i otporan na cenzuru i manipulaciju, čineći ga idealnim za mnoge vrste primjena, posebno u finansijama, logistici, zdravstvu, i drugim industrijama gdje je integritet podataka od suštinskog značaja.

4. Sigurnost: Zahvaljujući decentralizaciji i kriptografskoj zaštiti, blockchain je veoma siguran. Manipulacija podacima je izuzetno teška jer bi zahtijevala izmjenu svih kopija blockchaina u isto vrijeme, što je praktično nemoguće na velikim mrežama.

Sigurnost:

Jedna od ključnih prednosti blockchain tehnologije je njena sigurnost, koja se ostvaruje zahvaljujući decentralizaciji i kriptografskoj zaštiti podataka.

1. Decentralizacija: U tradicionalnim centralizovanim sistemima, podaci su pohranjeni na jednom ili nekoliko mjesta, što ih čini podložnim napadima i manipulacijama. U blockchainu, svi podaci su raspoređeni na mnogim računarima (čvorovima) unutar mreže. Svaki čvor posjeduje kopiju cijelog blockchaina, što znači da se podaci ne mogu jednostavno promijeniti bez pristanka većine mreže.

2. Kriptografska zaštita: Svaki blok u blockchainu je povezan sa prethodnim putem složenih kriptografskih algoritama. Ovo osigurava da se svaki novi blok veže za onaj prije njega na način koji je gotovo nemoguće lažirati. Ako bi neko pokušao da promijeni podatke u jednom bloku, morao bi izmijeniti i sve sljedeće blokove, jer su povezani putem tih kriptografskih “pečata”.

3. Nemogućnost manipulacije: Da bi napadač uspio manipulirati podacima na blockchainu, morao bi izmijeniti sve kopije blockchaina na svim čvorovima mreže u isto vrijeme. Na velikim decentralizovanim mrežama, gdje postoje hiljade ili čak milioni čvorova, ovo je praktično nemoguće. Čak i ako bi neko uspio hakirati jedan ili nekoliko čvorova, ostatak mreže bi automatski prepoznao neusklađenost i odbio promijenjene podatke.

Ova kombinacija decentralizacije i kriptografske zaštite čini blockchain tehnologiju izuzetno sigurnom, pružajući povjerenje korisnicima da su njihovi podaci zaštićeni od neovlaštenih promjena i manipulacija.

5. Pametni ugovori (smart contracts): Osim transakcija, blockchain omogućava i izvođenje pametnih ugovora. To su samostalni programi koji se automatski izvršavaju kada su ispunjeni određeni uslovi. Na primjer, u okviru trgovine nekretninama, pametni ugovor može automatski prenijeti vlasništvo nad imovinom nakon što je uplata izvršena.

Pametni ugovori, poznati i kao “smart contracts,” predstavljaju jedan od ključnih elemenata blockchain tehnologije koji omogućavaju izvođenje automatizovanih i sigurnih procesa bez potrebe za posrednicima. Oni su, u suštini, samostalni programi ili skripte koje su zapisane unutar blockchaina. Ti programi se automatski izvršavaju kada su ispunjeni unaprijed definirani uslovi, što omogućava efikasnije i sigurnije poslovne transakcije.

Kako funkcionišu pametni ugovori?

Pametni ugovori su dizajnirani da obavljaju određene radnje na osnovu logičkih uslova koji su zapisani u njihovom kodu. Na primjer, može se napisati pametni ugovor koji kaže: “Ako osoba A pošalje osobi B određeni iznos kriptovalute, onda će se određena imovina automatski prenijeti na osobu A.” Kada osoba A pošalje novac, blockchain potvrđuje da su uslovi ispunjeni, a pametni ugovor automatski izvršava transakciju i prenosi vlasništvo bez ikakve ljudske intervencije.

Primjena u trgovini nekretninama

U trgovini nekretninama, pametni ugovori mogu značajno smanjiti potrebu za posrednicima poput advokata ili agenata, čime se smanjuju troškovi i ubrzava proces. Na primjer, umjesto da se oslanja na advokata da prenese vlasništvo nad nekretninom nakon uplate, pametni ugovor to može učiniti automatski. Kada kupac izvrši uplatu, pametni ugovor potvrđuje uplatu na blockchainu i automatski prenosi vlasništvo nad nekretninom na kupca. Time se osigurava transparentnost, jer su svi koraci u transakciji zabilježeni na blockchainu i dostupni za provjeru.

Prednosti pametnih ugovora

1. Automatizacija: Procesi se izvode automatski bez potrebe za ljudskom intervencijom, čime se smanjuje mogućnost grešaka i korupcije.

2. Sigurnost: Budući da su zapisani na blockchainu, pametni ugovori su zaštićeni od manipulacija i neovlaštenog mijenjanja.

3. Efikasnost: Smanjuje se potreba za posrednicima i birokratijom, što ubrzava procese i smanjuje troškove.

4. Transparentnost: Sve transakcije su javno zabilježene na blockchainu, što omogućava lako praćenje i reviziju.

Pametni ugovori su revolucionarni alat koji donosi značajne prednosti u različitim industrijama, uključujući finansije, nekretnine, logistiku i mnoge druge. Njihova sposobnost da automatski i sigurno izvršavaju transakcije otvara nove mogućnosti za inovacije i poboljšanja u poslovnim procesima.

Primjene blockchaina

Blockchain tehnologija se koristi u raznim oblastima, uključujući:

• Kriptovalute: Najpoznatija primjena blockchaina je u kriptovalutama kao što su Bitcoin i Ethereum, gdje služi za bilježenje svih transakcija i osiguranje njihove sigurnosti.

• Finansije: Banke i druge finansijske institucije koriste blockchain za ubrzavanje transakcija i smanjenje troškova obrade.

• Zdravstvo: Blockchain može čuvati medicinske podatke pacijenata na siguran način, omogućavajući bolji pristup i razmjenu podataka između različitih medicinskih institucija.

• Logistika: Praćenje lanaca snabdijevanja i osiguranje autentičnosti proizvoda postaje mnogo jednostavnije uz blockchain, jer omogućava transparentno praćenje svakog koraka u procesu.

• Glasanje: Blockchain može omogućiti sigurnije i transparentnije elektronsko glasanje, gdje je gotovo nemoguće manipulisati rezultatima.

Zaključak

Blockchain predstavlja revolucionarnu tehnologiju koja mijenja način na koji upravljamo podacima i transakcijama. Zahvaljujući svojoj decentralizovanoj prirodi, visokom nivou sigurnosti i transparentnosti, blockchain se postepeno uvodi u mnoge industrije, donoseći sa sobom nove mogućnosti i inovacije.